Khi quyết định thay đổi bị gọi là ích kỷ
Có một thói quen mà mình duy trì suốt hai năm qua: mỗi tối, đúng 8 giờ, mình sẽ gửi báo cáo kinh doanh hàng ngày cho sếp. Đây không phải là yêu cầu bắt buộc từ công ty, cũng chẳng nằm trong mô tả công việc của mình. Mình làm điều này vì… mình thích. Mình cảm thấy vui khi có thể giúp sếp tiết kiệm thời gian, và hơn hết, mình tự hào vì bản thân luôn hoàn thành mọi thứ một cách chỉn chu.
Nhưng rồi, cuộc sống dần trở nên khác đi. Mình bắt đầu cảm thấy mệt mỏi cả về thể chất lẫn tinh thần. Công việc chính ngày càng áp lực, mình thường xuyên phải làm thêm giờ, và những buổi tối dành cho báo cáo kinh doanh trở thành “giọt nước tràn ly.” Mình nhận ra rằng khoảng thời gian từ 7 đến 9 giờ tối, khoảng thời gian mà lẽ ra mình có thể dùng để nghỉ ngơi, học thêm kỹ năng mới, hoặc đơn giản là ngồi thiền và đọc sách, đã bị chiếm trọn bởi công việc không lương này.
Sau nhiều đêm trăn trở, mình quyết định gặp sếp và nói: “Em muốn dừng việc gửi báo cáo hàng ngày vào buổi tối. Em cần dành thời gian này cho bản thân để cân bằng lại cuộc sống. Nếu anh cần, em có thể hoàn thành báo cáo vào sáng hôm sau, trong giờ làm việc.”
Phản ứng mình nhận được thật sự khiến mình bất ngờ. Một đồng nghiệp thân thiết nhìn mình với ánh mắt khó hiểu: “Sao cậu ích kỷ thế? Cậu biết sếp dựa vào những báo cáo đó như thế nào mà.” Ngay cả sếp cũng nhẹ nhàng nói: “Anh hiểu em cần thời gian cho bản thân, nhưng liệu em có đang nghĩ quá nhiều về mình không?”
Lời nói ấy khiến mình suy nghĩ rất nhiều. Mình đã làm điều này vì tự nguyện, vì muốn đóng góp. Nhưng khi mình quyết định ưu tiên bản thân hơn, đặc biệt trong lúc mình đang kiệt sức và cần thời gian để hồi phục, tại sao lại bị coi là ích kỷ? Phải chăng chúng ta đang nhầm lẫn giữa yêu thương bản thân và sự ích kỷ? Và làm thế nào để cân bằng giữa việc chăm sóc chính mình mà vẫn giữ được mối quan hệ tốt đẹp với người khác?
Từ câu chuyện nhỏ ấy, mình bắt đầu hành trình tìm hiểu về ranh giới mong manh giữa yêu thương bản thân và sự ích kỷ, hai khái niệm tưởng chừng rõ ràng nhưng thực chất rất dễ nhầm lẫn.
1. Hiểu đúng về yêu thương bản thân
Trước hết, hãy cùng mình tìm hiểu xem yêu thương bản thân thực sự có nghĩa là gì. Theo góc nhìn tâm lý học, yêu thương bản thân không phải là sự nuông chiều hay luôn đặt mình lên hàng đầu trong mọi hoàn cảnh. Thay vào đó, nó là khả năng lắng nghe và đáp ứng nhu cầu cơ bản của bản thân một cách lành mạnh, đồng thời chấp nhận con người thật của mình với cả điểm mạnh và điểm yếu.
Hành trình học cách yêu thương bản thân của mình không hề dễ dàng. Có những giai đoạn, mình cảm thấy tội lỗi khi dành thời gian nghỉ ngơi thay vì làm việc. Mình làm việc bất kể ngày đêm. Mình từng nghĩ rằng việc chăm sóc bản thân là “xa xỉ”, là “ích kỷ”, và mình cần phải hy sinh nhiều hơn nữa để chứng minh giá trị của bản thân. Nhưng rồi, mình nhận ra rằng khi mình kiệt quệ về tinh thần, mình chẳng thể giúp đỡ ai khác một cách hiệu quả. Và có một sự thật là ngoài bản thân mình ra, cũng không ai có thể giúp mình một cách trọn vẹn.
Yêu thương bản thân biểu hiện qua những điều rất đơn giản:
- Dành thời gian ngủ đủ giấc mỗi đêm, dù công việc có bận rộn đến đâu.
- Nói “không” với những yêu cầu không phù hợp hoặc vượt quá khả năng của mình.
- Cho phép bản thân mắc sai lầm và học hỏi từ đó, thay vì tự trách móc.
- Thực hành lòng biết ơn với chính mình và những điều nhỏ bé trong cuộc sống.
Những hành động này không chỉ giúp mình cảm thấy nhẹ nhõm, bình yên hơn mà còn tạo nền tảng để mình có thể lan tỏa năng lượng tích cực đến những người xung quanh.
2. Sự khác biệt giữa yêu thương bản thân và ích kỷ
Đến đây, chắc hẳn bạn sẽ thắc mắc: Vậy thì yêu thương bản thân khác gì với sự ích kỷ? Đây là một câu hỏi mà mình đã mất khá nhiều thời gian để tìm câu trả lời. Để dễ hình dung, mình sẽ so sánh hai khái niệm này qua ba khía cạnh chính: mục đích hành động, tác động đến người khác, và cách thức thực hiện.
Thứ nhất, về mục đích hành động:
Khi yêu thương bản thân, mục tiêu của bạn là xây dựng một trạng thái cân bằng, khỏe mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần. Bạn chăm sóc bản thân không phải để “hơn thua” với ai, mà để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Ngược lại, sự ích kỷ thường xuất phát từ nhu cầu muốn thỏa mãn cái tôi cá nhân, bất kể hậu quả đối với người khác.
Một ví dụ cụ thể từ cuộc sống của mình: Có lần, mình quyết định không tham gia một dự án vì biết rằng mình đang quá tải và cần thời gian nghỉ ngơi. Ban đầu, một số người cảm thấy khó chịu, nhưng khi mình giải thích rõ ràng và đề xuất cách hỗ trợ từ xa, họ đã hiểu và tôn trọng quyết định của mình. Điều này khác hẳn với việc từ chối chỉ vì “lười” hoặc “không muốn làm”, mà không quan tâm đến cảm xúc hay nhu cầu của người khác.
Thứ hai, về tác động đến người khác:
Yêu thương bản thân mang tính xây dựng. Khi bạn khỏe mạnh và hạnh phúc, bạn có nhiều năng lượng hơn để yêu thương và giúp đỡ người khác. Còn sự ích kỷ thường gây tổn thương, bởi nó đặt lợi ích cá nhân lên trên tất cả, đôi khi làm tổn hại đến mối quan hệ và cảm xúc của những người xung quanh.
Mình nhớ có lần, một người bạn thân nhờ mình tư vấn về một vấn đề cá nhân. Lúc đó, mình đang mệt mỏi và chỉ muốn nghỉ ngơi, nhưng mình vẫn dành thời gian lắng nghe cô ấy, vì mình biết điều đó quan trọng với cô ấy. Sau cuộc trò chuyện, cả hai chúng mình đều cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Nếu lúc đó mình ích kỷ từ chối, có lẽ tình bạn của chúng mình đã không bền chặt như bây giờ.
Cuối cùng, về cách thức thực hiện:
Yêu thương bản thân đi kèm với sự tôn trọng và thấu hiểu. Bạn biết cách đặt ranh giới lành mạnh mà không làm tổn thương người khác. Ví dụ, khi mình nói “không” với một yêu cầu, mình luôn cố gắng giải thích lý do và đưa ra phương án thay thế nếu có thể. Trong khi đó, sự ích kỷ thường thiếu đi sự đồng cảm. Người ích kỷ thường hành động mà không quan tâm đến cảm xúc hay hoàn cảnh của người khác.
Yêu thương bản thân – Hành trình cân bằng và trưởng thành
Qua những chia sẻ trên, mình hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa yêu thương bản thân và ích kỷ. Yêu thương bản thân không phải là điều gì đó xa vời hay khó thực hiện. Nó đơn giản là việc lắng nghe nhu cầu của chính mình, đồng thời vẫn giữ được sự kết nối và thấu hiểu với người khác. Điều quan trọng nhất là chúng ta cần học cách đặt ranh giới lành mạnh – một ranh giới vừa đủ để bảo vệ bản thân, nhưng cũng đủ mềm mại để không làm tổn thương ai.
Mình luôn tin rằng, chỉ khi chúng ta biết yêu thương và chăm sóc chính mình, chúng ta mới có thể lan tỏa năng lượng tích cực đến những người xung quanh. Nhưng đồng thời, đừng quên rằng sự cân bằng là chìa khóa. Hãy tự hỏi bản thân mỗi ngày: “Mình có đang làm điều này vì lợi ích thật sự của mình, hay chỉ vì cái tôi cá nhân?” Câu trả lời sẽ giúp bạn nhận ra mình đang ở đâu trên hành trình này.
Cuối cùng, mình muốn nhắn nhủ với bạn một điều: Đừng sợ bị gọi là “ích kỷ” khi dành thời gian cho bản thân. Miễn là bạn xuất phát từ trái tim chân thành, từ mong muốn trở nên tốt hơn và mang lại giá trị cho cuộc sống, thì mọi thứ bạn làm đều đáng trân quý. Hãy nhớ, yêu thương bản thân không phải là điểm cuối mà là bước đầu tiên để bạn có thể yêu thương thế giới xung quanh một cách sâu sắc hơn.
Bạn đã từng trải qua khoảnh khắc nào bị nhầm lẫn giữa yêu thương bản thân và ích kỷ chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn với mình trong phần bình luận nhé!
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này ❤️